José Cancela Freijo

Naceu en Campañó (Pontedeume), o 10 de maio de 1908. Cursou estudios de bacharelato en Ciencias e Letras na Universidade Literaria de Santiago de Compostela. En 1927 emigrou ao Uruguai, radicándose en Montevideo. Nesa cidade cursou estudios de Medicina na Universidade da República, obtendo o doutorado en Medicina e Cirurxía no ano 1946. Especialista en Bacterioloxía e Tisioloxía, desenvolveu un intenso labor científico ao longo de 35 anos de investigación. Desempeñouse como xefe do Laboratorio da Clínica Otorrinonaringolóxica da Facultade de Medicina e como xefe do Laboratorio de Bacterioloxía do Instituto de Tisioloxía. Asemade foi xefe do Laboratorio do Dispensario Calmette do Ministerio de Saúde Pública, asesor da Comisión Honoraria para a Loita Antituberculosa e docente da Cátedra de Patoloxía e do Instituto de Clínica Pediátrica e Puericultura da Facultade de Medicina.

Representou oficialmente a Uruguai en numerosos congresos internacionais da súa especialidade, celebrados en América e Europa.

En 1950 a Oficina Sanitaria Panamericana (Oficina rexional da Organización Mundial da Saúde) outorgoulle unha bolsa de estudios de Tisioloxía dos Estados Unidos de América. Similar distinción foille conferida en 1958, realizando nesa oportunidade estudios en México, Ecuador, Chile e Estados Unidos. Foi membro do Comité Internacional de Expertos en BCG por nominación da Sociedade Americana de Médicos do Tórax. No ámbito da medicina práctica, desempeñouse como médico especialista en vías respiratorias na Casa de Galicia de Montevideo.

Da súa extensa producción científica merece destacarse Histoplasmose: Enfermidade de Darling, onra que obtivera o Premio <Soca> da Facultade de Medicina de Montevideo correspondente ao ano 1950-51 e o primeiro premio no Concurso Internacional de Traballos Científicos da Real Academia de Medicina e Cirurxía de Sevilla, correspondente ao ano 1950. Colaborou asiduamente coas máis importantes publicacións científicas do Uruguai (Archivos Uruguayos de Medicina, Cirugía y Especialidades; Hoja Tisiológica; Anales de Oto-Rino-Laringología del Uruguay;etc.).

Con relación á Galiza emigrada, desenvolveu un importante labor de promoción cultural. Iniciativa súa foi a fundación do Padroado da Cultura Galega de Montevideo, do que foi o primeiro presidente, e a publicación de Guieiro, órgano xornalístico da mencionada entidade, do que exerceu a dirección entre os anos 1965 e 1968.

Diversas institucións científicas estranxeiras nomeáronno memvro correspondente en Uruguai: The American Trudeau Society, The American College of Chest Physicians, a Real Academia de Medicina de Sevilla, a Sociedade de Tisioloxía de Rosario.

Faleceu en Montevideo o 1 de maio de 1973.

Foi amigo de Castelao, e cando este foi nomeado ministro do Goberno Republicano español no exilio, o Dr.Cancela Freijo foi representante no Uruguai de dito goberno.

Lois Pérez Leira